BCM: Body Cell Mass, Masa komórkowa - składa się z wody wewnątrzkomórkowej i protein. To suma wszystkich spalających tlen, metabolicznie aktywnych komórek, czyli mięśni (mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego, mięśni gładkich), narządów wewnętrznych, układu pokarmowego, krwi, gruczołów i układu nerwowego. Każda tkanka organizmu człowieka stanowi pewną część BCM.
- tkanka łączna o niskiej zawartości fibrocytów posiada niewielki odsetek BCM
- mięśnie posiadają znaczną część BCM i stanowią ogólnie największą część BCM ciała
- adipocyty nie są uważane za część BCM ze względu na niskoenergetyczny metabolizm
- masa komórkowa stanowi część beztłuszczowej masy ciała
- duże zmiany w ilości BCM mogą zachodzić bez widocznych zmian masy ciała i suchej masy mięśniowej
„Zachowanie stałej BCM to główny cel we wszystkich formach terapii żywieniowej. Nawet w dietach odchudzających utrata BCM nie powinna przekroczyć 20% jej pierwotnej wartości. Utrata masy komórkowej zmniejsza zdolność do właściwego reagowania organizmu na urazy lub chorobę. Utrata BCM może wystąpić m.in. w przypadku przejściowej utraty wody wewnątrzkomórkowej.
Rzeczywista utrata BCM ma miejsce w przypadku gdy:
- kąt fazowy zmniejsza się
- spada reaktancja i/lub
- spada procentowa gęstość komórek
Ponieważ cała praca metaboliczna w organizmie jest wykonywana w komórkach wchodzących w skład BCM, zatem masa komórkowa to:
- jeden z podstawowych parametrów w ocenie stanu odżywienia pacjenta
- standardowy parametr oceny konsumpcji energii, który określa zapotrzebowanie organizmu na kalorie”
Prawidłową wartość BCM można określić na podstawie zawartości BCM w beztłuszczowej masie ciała.
- mężczyźni powinni mieć około 53-59%
- kobiety około 50-56%
*(wartości idealne)
Zawartość % BCM poniżej 35% dla mężczyzn i poniżej 30% dla kobiet (wartość progowa 29%), została przyjęta jako wskaźnik niedożywienia (badanie M.C. Barbosa-Silva i wsp., subiektywna globalna ocena stanu odżywienia SGA)
Czynniki genetyczne (typ budowy ciała), wiek i kondycja fizyczna odgrywają rolę w indywidualnej zawartości BCM:
- większa zawartość BCM w beztłuszczowej masie ciała występuje u ludzi młodych, a także czynnych sportowców, którzy trenują mięśnie w okresie dojrzewania ciała; u zawodowych sportowców BCM może sięgać do 60% beztłuszczowej masy ciała
- u dzieci i młodzieży BCM nie jest w pełni rozwinięta (zależy od wieku); standardowo zawartość BCM w beztłuszczowej masie ciała wynosi poniżej 50%
- ludzie dorośli o właściwym stanie odżywienia organizmu posiadają ponad 50% BCM w beztłuszczowej masie ciała
- u osób dorosłych z uwagi na zmniejszenie aktywności fizycznej BCM spada do 40-45%, u starszych aktywnych fizycznie zachowuje swój prawidłowy poziom
Jeśli wartość BCM jest zbyt niska, może to wskazywać na:
- niewydolność rozwojową
- niewłaściwy stan odżywienia - brak odpowiedniej ilości składników odżywczych może prowadzić do utraty masy komórek ciała, niedożywienie, wewnątrzkomórkowa utrata białka prowadzi do redukcji masy komórkowej
- odwodnienie
- nadmiar wody zewnątrzkomórkowej
- choroby – niektóre choroby, takie jak nowotwory, choroby metaboliczne lub infekcje, mogą wpływać na masę komórek ciała
- starzenie się - wraz z wiekiem organizm może tracić masę komórek, masę mięśni
- zmniejszenie odporności
- i inne
„Wskaźnik ECM/BCM to istotny parametr oceny stanu odżywienia. U zdrowych osób masa komórkowa (BCM) jest zawsze wyraźnie wyższa od masy zewnątrzkomórkowej (ECM), tak więc wartość wskaźnika jest niższa niż 1. Wczesne stadium niedożywienia charakteryzuje się spadkiem BCM przy jednoczesnym wzroście ECM. Masa tkanki beztłuszczowej i masa ciała mogą pozostać nie zmienione. Wzrost wartości ECM/BCM to jeden z pierwszych objawów niedożywienia.
Wartości ECM/BCM wyższe niż 1,22 uważane są za wskaźnik niedożywienia.
BCM można wyliczyć na podstawie wzorów M. Dittmar i H. Reber:
BCM = LBM x lnPA(50) x 0,29
Gdzie LBM = TBW/0,732, a lnPA(50) – to logarytm naturalny kąta fazowego mierzonego przy częstotliwości 50 kHz
BCM mierzoną w kg można przeliczyć na %BCM według wzoru: %BCM = 100 x BCM/CW
Gdzie CW – to wartość aktualnej masy ciała